DZIEDZICZENIE USTAWOWE A TESTAMENT
- Dziedziczenie ustawowe
Dziedziczenie ustawowe to sposób dziedziczenia, który ma miejsce, gdy spadkodawca nie pozostawił testamentu lub gdy testament jest nieważny. W takim przypadku majątek zmarłego dziedziczą osoby określone w ustawie, w ściśle określonej kolejności.
I tak w pierwszej kolejności powoływane są dzieci spadkodawcy, jak również i małżonek, którzy należą do pierwszej grupy osób dziedziczących spadek. Tutaj dziedziczenie odbywa się w częściach równych dla każdej ze stron. Należy jedynie pamiętać, iż ułamkowa część spadku dla małżonka nie może być mniejsza niż ¼ majątku.
Co to oznacza w praktyce? Gdy na przykład spadkobierca miał żonę i dwójkę dzieci, każda ze stron otrzymuje ⅓ spadku. Jeśli zaś miał żonę i czworo dzieci, wtedy dla żony przysługuje ¼ majątku, a ¾ zostaje podzielone na czwórkę dzieci. Jeśli dzieci już nie żyją, ich części przechodzą dalej na wnuki.
A co w sytuacji, gdy dzieci nie było w ogóle? Wówczas spadek trafia do małżonka, jak również i jego rodziców, którzy należą do drugiej grupy osób dziedziczących spadek. Każdy z rodziców otrzymuje wówczas ¼ spadku. W przypadku, gdy spadkodawca nie miał żony i dzieci, całość przechodzi w ręce rodziców. Jeśli nie ma małżonka, dzieci i rodziców, wówczas udział przypada rodzeństwu spadkodawcy w częściach równych. Należy tutaj pamiętać, że jeśli jedno z rodziców żyje, wówczas otrzymuje ono połowę majątku, a ta druga jest dzielona między owe rodzeństwo lub w przypadku ich śmierci, dzieci rodzeństwa.
W trzeciej grupie mamy dziadków, którzy dziedziczą majątek w chwili, gdy spadkobierca nie miał już rodziców, małżonka, dzieci czy rodzeństwa i ich dzieci. W takich przypadkach dziadkowie dziedziczą majątek w częściach równych. Gdy którykolwiek z dziadków nie żyje, wówczas udział w spadku przypada jego dzieciom.
W czwartej grupie znajdują się dzieci małżonka spadkodawcy. Dotyczy to sytuacji, w której małżonek nie żyje, ale posiadał dziecko z pierwszego małżeństwa. Zgodnie ze zmianą zawartą w ustawie, pasierbom również w takich sytuacjach należy się majątek spadkobiercy
I piątą grupą jest gmina lub w przypadku braku zameldowania Skarb Państwa. Dotyczy to takich sytuacji, w których spadkobierca nie posiada już żadnego z członków rodziny i nie ma na kogo takiego majątku przepisać.
2. Dziedziczenie testamentowe
Testament to ostatnia wola zmarłego dotycząca dyspozycji majątkiem na wypadek śmierci i daje pełną swobodę spadkodawcy w podjęciu decyzji o sposobie rozdysponowania własnym majątkiem. Spadkodawca może obdzielić, kogo tylko mu się podoba, bez żadnych ograniczeń.
Sporządzając testament spadkodawca może zdecydować, że cały swój majątek przekazuje sąsiadowi, konkubinie, schronisku dla bezdomnych psów itp. Wcale nie musi wspominać w nim o bracie, siostrze, dzieciach czy, którzy mają prawo do dziedziczenia ustawowego. Spadkodawca ma do tego pełne prawo! Nie ma też znaczenia, że spadkodawca przekazuje swój majątek osobie bogatej czy biednej. Testament to ostatnia wola! Jeżeli natomiast spadkodawca chce, by dziedziczyli po nim tylko spadkobiercy ustawowi, wtedy nie musi sporządzać testamentu.
Dlatego, chcąc zabezpieczyć interesy konkretnych osób, które niekonieczne będą dziedziczyć wg ustawy, trzeba bezwzględnie spisać testament. Najlepiej zrobić to własnoręcznie, podpisać i opatrzyć datą. Dobrze jest poinformować kogoś zaufanego o miejscu przechowywania tegoż dokumentu.
Istnieje również możliwość sporządzenia testamentu u notariusza. Ta forma daje pewność, że testament spełnia wymogi formalne i będzie niezmiernie trudny lub niemożliwy do obalenia. Ponadto można sporządzony u notariusza testament u niego zdeponować. Notariusz deponując go wprowadzi go do rejestru testamentów. Wtedy po śmierci spadkodawcy, gdy ktokolwiek zgłosi wniosek o stwierdzenie nabycia spadku po nim, zostanie poinformowany o istnieniu testamentu.
Zachowek
Prawo do zachowku przysługuje, gdy spadkodawca nie zapewnił uprawnionemu należnej części spadku. To może się stać w przypadku, gdy spadkodawca:
- Nie pozostawił testamentu
- Pominął w testamencie najbliższą rodzinę
- Rozporządził całym lub prawie całym majątkiem za życia na rzecz osób obcych lub dalszych krewnych
- Przekazał majątek komuś innemu jeszcze za życia w formie darowizny
Zachowek przysługuje: Małżonkowi, Dzieciom, Wnukom, Rodzicom.
Wysokość zachowku wynosi połowę tego, co osoba odziedziczyłaby z ustawy.
Kodeks cywilny wskazuje, że spadkodawca może pozbawić zachowku, jeżeli uprawniony do niego: Postępuje uporczywie wbrew woli spadkodawcy, Dopuścił się umyślnego przestępstwa przeciwko spadkodawcy, Nie dopełnia obowiązków rodzinnych względem spadkodawcy.
Roszczenie o zachowek przedawnia się po 5 latach od ogłoszenia testamentu. Pozew o zachowek należy wytoczyć przed sąd ostatniego miejsca zwykłego pobytu spadkodawcy.
Autor : Asystent Prawny Agnieszka Muskus
Kancelaria Adwokacka Adwokat Wojciech Kała
Kontakt : 511040478