Jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia dziecka, czyli becikowe

Wprowadzenie – “becikowe

            Prorodzinna polityka państwa umożliwia rodzicom ubieganie się o przyznanie prawa do świadczeń pieniężnych. Jednym z nich jest „becikowe”, czyli jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia dziecka przysługująca w kwocie 1.000 zł (art. 15b ust. 1 Ustawy o świadczeniach rodzinnych; dalej: UŚR).

            Prawo ubiegania się o przyznanie wskazanej zapomogi przysługuje osobom, których miesięczny dochód nie przekracza kwoty 1.922 zł (art. 15b ust. 2 UŚR w zw. z § 1 pkt 3 Rozporządzenia Rady Ministrów z dn. 31 lipca 2018 r. w sprawie wysokości dochodu rodziny albo dochodu osoby uczącej się stanowiących podstawę ubiegania się o zasiłek rodzinny i specjalny zasiłek opiekuńczy, wysokości świadczeń rodzinnych oraz wysokości zasiłku dla opiekuna).

            Pamiętać należy, że „becikowe” nie stanowi świadczenia o charakterze ciągłym, lecz jest to jednorazowa zapomoga wypłacana po spełnieniu ustawowych kryteriów.

Warunki sine qua non przyznania beneficjentowi prawa do „becikowego”

            Podstawowym warunkiem, który należy spełnić, aby móc ubiegać się
o przyznanie prawa do „becikowego”, jest konieczność spełnienia warunku dochodowego. Ustawodawca wprost określa, że dochód rodziny w przeliczeniu na osobę nie może przekraczać kwoty 1.922 zł (art. 15b ust. 2 UŚR w zw. z § 1 pkt 3 Rozporządzenia z dn. 31 lipca 2018 r.).

            „Becikowe” przysługuje z tytułu przyjścia na świat dziecka żywego. Prawo do zostania beneficjentem przysługuje matce lub ojcu dziecka, opiekunowi prawnemu albo opiekunowi faktycznemu dziecka. Pamiętać należy, że zapomogi nie kumulują się.

Pozostałe warunki o charakterze ustawowym warunkujące prawo przyznania „becikowego”

            Spełnienie ogólnego warunku dochodowego wskazanego w przytoczonym przepisie art. 15b ust. 2 UŚR w zw. z § 1 pkt 3 Rozporządzenia z dn. 31 lipca 2018 r. oraz przyjście na świat dziecka żywego nie stanowią wyłącznych warunków uprawniających do przyznania omawianej zapomogi.

            Uprawniony podmiot zobowiązany jest spełnić dodatkowe warunki
o charakterze ustawowym. Prawodawca wymaga:

  • zachowania ustawowego terminu 12 miesięcy od dnia narodzin dziecka,
    a w przypadku gdy wniosek dotyczy dziecka objętego opieką prawną, opieką faktyczną albo dziecka przysposobionego – w terminie 12 miesięcy od dnia objęcia dziecka opieką albo przysposobienia nie później niż do ukończenia przez dziecko 18. roku życia (art. 15b ust. 3 UŚR);
  • pozostawania kobiety pod opieką medyczną nie później niż od 10. tygodnia ciąży do dnia porodu (art. 15b ust. 5 UŚR);
  • nieprzysługiwania członkowi rodziny za granicą świadczenia z tytułu urodzenia dziecka, a w przypadku osób samotnie wychowujących dziecko ustalenia, na rzecz tego dziecka od jego rodzica, świadczenia alimentacyjnego na podstawie tytułu wykonawczego pochodzącego lub zatwierdzonego przez sąd (chyba że rodzice lub jedno z rodziców dziecka nie żyje, ojciec dziecka jest nieznany, powództwo o ustalenie świadczenia alimentacyjnego od drugiego
    z rodziców zostało oddalone, sąd zobowiązał jednego z rodziców do ponoszenia całkowitych kosztów utrzymania dziecka i nie zobowiązał drugiego z rodziców do świadczenia alimentacyjnego na rzecz tego dziecka albo dziecko, zgodnie z orzeczeniem sądu, jest pod opieką naprzemienną obojga rodziców sprawowaną w porównywalnych i powtarzających się okresach; art. 15b ust. 4 UŚR).

            Ustawodawca zakreślając wymóg sprostania warunkowi pozostawania pod opieką medyczną nie później niż od 10. tygodnia ciąży do dnia porodu wskazuje wprost, że koniecznym do jego wykazania jest przedłożenie właściwemu organowi zaświadczenia lekarskiego lub zaświadczenia wystawionego przez położną (art. 15b ust. 5 UŚR). Wymóg ten nie dotyczy osób będących osobami prawnymi lub faktycznymi opiekunami dziecka, a także osób, które przysposobiły dziecko (art. 15b ust. 7 UŚR).   

Wniosek o przyznanie prawa do „becikowego”

            Tryb składania wniosku o przyznanie prawa do „becikowego” przewiduje przepis art. 15b ust. 3 UŚR. Podkreślić należy, że wskazana zapomoga przyznawana jest na wniosek uprawnionego podmiotu, a nie z urzędu. Tak więc to na uprawnionym podmiocie spoczywa obowiązek wystąpienia z zachowaniem wskazanych uprzednio terminów z pełną dokumentacją o przyznanie prawa do „becikowego”.

            Celem przyznania prawa do „becikowego” należy złożyć odpowiedni wniosek do właściwego organu administracji publicznej, bądź to:

  1. osobiście w urzędzie organu orzekającego w sprawie przyznania;
  2. drogą elektroniczną;
  3. drogą pocztową.

            Zgodnie z przepisem art. 3 pkt 11 UŚR organem właściwym w sprawie przyznania „becikowego” jest wójt, burmistrz lub prezydent miasta właściwy ze względu na miejsce zamieszkania osoby ubiegającej się o przyznanie zapomogi. Jeśli osoba ubiegająca się o przyznanie zapomogi nie posiada stałego miejsca zamieszkania wtenczas postępowanie prowadzi organ gminy lub miasta właściwy ze względu na miejsce jej czasowego pobytu (§ 11 Rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dn. 27 lipca 2017 r. w sprawie sposobu i trybu postępowania w sprawach o przyznanie świadczeń rodzinnych oraz zakresu informacji, jakie mają być zawarte we wniosku, zaświadczeniach i oświadczeniach o ustalenie prawa do świadczeń rodzinnych).

            W przypadku wniosku złożonego w sposób nieprawidłowy właściwy organ orzekający w przedmiocie przyznania lub odmowy przyznania zapomogi wzywa pisemnie osobę ubiegającą się o przyznanie prawa do zapomogi do poprawienia lub uzupełnienia wniosku w wskazanym terminie. Niezastosowanie się do wezwania organu w właściwym terminie skutkować będzie pozostawieniem wniosku bez rozpatrzenia.

Przekroczenie terminu do ustalenia prawa do przyznania „becikowego”

            Bezspornie w orzecznictwie oraz judykaturze przyjmuje się, że przepis
art. 15b ust. 3 UŚR nie uzależnia przyznania jednorazowej zapomogi pieniężnej od wszczęcia postępowania administracyjnego, a jedynie od złożenia stosownego wniosku w tym przedmiocie. W konsekwencji nie można utożsamiać złożenia podania z jego wpływem do organu, albowiem stanowią one dwa odrębne zdarzenia, które niekiedy nie następują w tym samym momencie (por. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dn. 10 grudnia 2019 r., sygn. akt IV SAB/Wr 206/19, LEX nr 2757539). Pamiętać należy, że istotna jest data, w której miało miejsce zdarzenie, od którego przepisy te uzależniają otrzymanie danego świadczenia, nie zaś data złożenia wniosku o jego wypłatę. Przypomnijmy, termin ten, w myśl przepisu art. 15b ust. 3 UŚR wynosi 12 miesięcy od dnia narodzin dziecka (por. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie z dn. 26 czerwca 2012 r., sygn. akt II SA/Ol 397/12, LEX nr 1219573).

            Termin do złożenia wniosku o przyznanie „becikowego” jest terminem prawa materialnego prekluzyjnego, czyli terminem zawitym, wobec czego bezskuteczny upływ tego terminu pozbawia stronę możliwości skutecznego dokonania określonej czynności procesowej. Termin ten jest terminem nieprzywracalnym (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dn. 4 lutego 2010 r., sygn. akt I OSK 1184/09, LEX nr 594948; zob. też wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dn. 1 lipca 2016 r., sygn. akt III SA/Kr 109/16, LEX nr 2085741).

            Wniosek złożony po bezskutecznym upływie przewidzianego dla dokonania tej czynności organ właściwy pozostawia bez rozpoznania (art. 15b ust. 3 UŚR).

Odmowa przyznania prawa do „becikowego”

            Organ orzekający w sprawie przyznania zapomogi orzeka w przedmiocie przyznania lub odmowy przyznania „becikowego” w drodze decyzji administracyjnej.

            Od orzeczenia właściwego organu przysługuje środek zaskarżenia w postaci odwołania do organu wyższego stopnia, w tym wypadku – właściwego Samorządowego Kolegium Odwoławczego.

„Becikowe” a gminna zapomoga z tytułu urodzenia dziecka („becikowe gminne”)

            Interesującą, z prawnego punktu widzenia, konstrukcję prawną ustawodawca przewidział w treści przepisu art. 22a UŚR. Jest to fakultatywna kompetencja prawodawcza rady gminy pozwalająca na stworzenie możliwości przyznawania gminnej zapomogi osobom, którym urodzi się dziecko. Jest to zapomoga w pełni niezależna od „becikowego” z przepisu art. 15b UŚR.

            Zgodnie z przytoczoną powyżej regulacją, rada gminy może przyznać zamieszkałym na terenie jej działania osobom jednorazową zapomogę z tytułu urodzenia ich dziecka. Uchwała gminy może jednak przewidywać dodatkowe kryteria, od których spełnienia uzależnione będzie przyznanie prawa do zapomogi (art. 22a ust. 1 UŚR w zw. z art. 22a ust. 3 UŚR).

            Celem ustalenia, czy przynależy się nam gminna zapomoga z tytułu urodzenia dziecka, sięgnąć należy do uchwał rady gminy, w której zamieszkujemy. Na radzie gminy ciąży prawny obowiązek dookreślenia przesłanek o charakterze szczególnym, od których uzależnione jest przyznanie prawa do zapomogi. Ogólne przesłanki wynikają z treści UŚR, mianowicie urodzenie dziecka żywego oraz konieczność zamieszkiwania świadczeniobiorcy na terenie gminy, w której dziecko przyszło na świat.

            O przyznanie prawa do świadczenia wystąpić może zarówno matka, jak również ojciec dziecka zamieszkały na terenie właściwej gminy. Nie ma przy tym znaczenia, czy zamieszkuje on wspólnie z drugim rodzicem, czy też nie (art. 22a ust. 4 UŚR). W piśmiennictwie przyjmuje się, że prawo do uzyskania zapomogi gminnej przysługuje także opiekunom prawnym oraz osobom, które występują
o przysposobienie dziecka, a więc opiekunom faktycznym.

            Pamiętać należy, że gminna zapomoga, tak jak „becikowe” z przepisu art. 15b UŚR, przysługuje jednorazowo z tytułu urodzenia jednego dziecka. W następstwie świadczenie nie może być przyznane obojgu rodzicom z osobna, lecz wyłącznie jednemu z nich.

  • Podsumowanie

            Zarówno „becikowe”, jak również „gminne becikowe” są jednorazowymi zapomogami o charakterze pieniężnym wypłacanym uprawnionym podmiotom po spełnieniu przez nie szeregu przesłanek.

            Organem orzekającym w przedmiocie przyznania bądź odmowy przyznania „becikowego” z przepisu art. 15b UŚR jest wójt, burmistrz lub prezydent miasta. Przychylenie bądź odmowa przychylenia się do wniosku uprawnionego podmiotu przybiera każdorazowo postać decyzji administracyjnej, od której służy środek zaskarżenia do właściwego Samorządowego Kolegium Odwoławczego.

            Istotnym pozostaje zachowanie ustawowego terminu wskazanego w przepisie art. 15b ust. 3 UŚR, który przybiera postać terminu zawitego, wskutek czego w razie jego uchybienia strona zostaje pozbawiona możliwości skutecznego dokonania określonej czynności procesowej.

            Oczywiście pamiętać należy również, że „becikowe” przysługuje wyłącznie osobom, których miesięczny dochód nie przekracza kwoty 1.922 zł, zaś w przypadku „becikowego gminnego” próg dochodowy ustalany jest każdorazowo przez gminę.

Autor : asystent prawny Adrian Świś

 Kancelaria Adwokacka Adwokat Wojciech Kała

wojciech-kala-logo
Becikowe

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *