Obowiązek alimentacyjny.
Podstawowe informację o alimentach
Alimenty są uregulowane w art. 128 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.
Pojęcie alimentacja krewnych dotyczy dwóch przypadków dostarczenia środków na utrzymanie i wychowanie. Obowiązek dostarczania środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania (obowiązek alimentacyjny) obciąża krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo.
Zakres i wykonywanie obowiązku alimentacyjnego wynika z art. 135 krio.
Zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego.
Sąd badając te przesłanki ustala wysokość alimentów.
Wykonanie obowiązku alimentacyjnego względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie albo wobec osoby niepełnosprawnej może polegać w całości lub w części na osobistych staraniach o utrzymanie lub o wychowanie uprawnionego; w takim wypadku świadczenie alimentacyjne pozostałych zobowiązanych polega na pokrywaniu w całości lub w części kosztów utrzymania lub wychowania uprawnionego.
Osobiste starania są rozumiane bardzo szeroko i pozwalają również w większym stopniu obciążyć finansowo rodzica nie sprawującego opieki nad dzieckiem.
W powyższych przypadkach niezmiernie ważnym jest wykazanie tych okoliczności i odpowiednia inicjatywa dowodowa.
Pomoc Adwokata, doradztwo w tym zakresie lub reprezentacja może pomóc w zabezpieczeniu praw dziecka lub osoby ubiegającej się o świadczenie alimentacyjne.
Na zakres świadczeń alimentacyjnych nie wpływają:
1) świadczenia z pomocy społecznej lub funduszu alimentacyjnego, o którym mowa w ustawie z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz.U. z 2016 r. poz. 169, 195 i 1579 oraz z 2017 r. poz. 60), podlegające zwrotowi przez zobowiązanego do alimentacji;
2) świadczenia, wydatki i inne środki finansowe związane z umieszczeniem dziecka w pieczy zastępczej, o których mowa w przepisach o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej;
3) świadczenie wychowawcze, o którym mowa w ustawie z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (Dz.U. poz. 195 i 1579 oraz z 2017 r. poz. 60 i 245);
4) świadczenia rodzinne, o których mowa w ustawie z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz.U. z 2016 r. poz. 1518 i 1579 oraz z 2017 r. poz. 60).
Powyższe wyłączenia pozwalają na niepomniejszanie kwoty alimentów o otrzymywane świadczenia.
Obowiązek rodziców względem dziecka ujęty w art. 133 krio.
Rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania.
Poza powyższym wypadkiem uprawniony do świadczeń alimentacyjnych jest tylko ten, kto znajduje się w niedostatku.
Rodzice mogą uchylić się od świadczeń alimentacyjnych względem dziecka pełnoletniego, jeżeli są one połączone z nadmiernym dla nich uszczerbkiem lub jeżeli dziecko nie dokłada starań w celu uzyskania możności samodzielnego utrzymania się.
Niedostatek jako przesłanka ustawowa została bardzo szeroko omówiona w orzecznictwie Sądu Najwyższego.
Kolejność zobowiązanych do alimentów uregulowana jest w art. 129 krio.
Obowiązek alimentacyjny obciąża zstępnych przed wstępnymi, a wstępnych przed rodzeństwem; jeżeli jest kilku zstępnych lub wstępnych – obciąża bliższych stopniem przed dalszymi.
Krewnych w tym samym stopniu obciąża obowiązek alimentacyjny w częściach odpowiadających ich możliwościom zarobkowym i majątkowym.
Oczywiście należy zwrócić uwagę, iż żądanie alimentów może być sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.
Ochrona interesu alimentowanego ujęta w art. 136 krio.
Jeżeli w ciągu ostatnich trzech lat przed sądowym dochodzeniem świadczeń alimentacyjnych osoba, która była już do tych świadczeń zobowiązana, bez ważnego powodu zrzekła się prawa majątkowego lub w inny sposób dopuściła do jego utraty albo jeżeli zrzekła się zatrudnienia lub zmieniła je na mniej zyskowne, nie uwzględnia się wynikłej stąd zmiany przy ustalaniu zakresu świadczeń alimentacyjnych.
Sąd bada wystąpienie tych przesłanek jedynie 3 lat wstecz.
Świadczenia alimentacyjne również przedawniają się.
Przedawnienie wynosi 3 lata.
Zmiana stosunków u uprawnionego jak i zobowiązanego może powodować żądanie zmiany alimentów. ( art. 138 krio)
W razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego.
Żądanie podwyższenie, zmniejszenia czy uchylenia alimentów należy poprzeć odpowiednia inicjatywą dowodową aby wykazać zaistnienie przesłanki zmiany stosunków.
Zaspokajanie potrzeb rodziny jest obowiązkiem uregulowanym w art. 27 krio.
Oboje małżonkowie obowiązani są, każdy według swych sił oraz swych możliwości zarobkowych i majątkowych, przyczyniać się do zaspokajania potrzeb rodziny, którą przez swój związek założyli.
Zadośćuczynienie temu obowiązkowi może polegać także, w całości lub w części, na osobistych staraniach o wychowanie dzieci i na pracy we wspólnym gospodarstwie domowym.
Obowiązek alimentacyjny małżonków rozwiedzionych art. 60 krio.
Małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia i który znajduje się w niedostatku, może żądać od drugiego małżonka rozwiedzionego dostarczania środków utrzymania w zakresie odpowiadającym usprawiedliwionym potrzebom uprawnionego oraz możliwościom zarobkowym i majątkowym zobowiązanego.
Jeżeli jeden z małżonków został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, a rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, sąd na żądanie małżonka niewinnego może orzec, że małżonek wyłącznie winny obowiązany jest przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, chociażby ten nie znajdował się w niedostatku.
Obowiązek dostarczania środków utrzymania małżonkowi rozwiedzionemu wygasa w razie zawarcia przez tego małżonka nowego małżeństwa. Jednakże gdy zobowiązanym jest małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za winnego rozkładu pożycia, obowiązek ten wygasa także z upływem pięciu lat od orzeczenia rozwodu, chyba że ze względu na wyjątkowe okoliczności sąd, na żądanie uprawnionego, przedłuży wymieniony termin pięcioletni.
Dodatkowo podkreślić należy, iż małżonek uznany wyłącznie winnym rozkładu pożycia nie może dochodzić alimentów.
Orzeczenie Sądu Najwyższego – Obowiązek alimentacyjny
Jedno z najważniejszych uchwał dotyczących obowiązku alimentacyjnego – Uchwała Pełnego Składu Izby Cywilnej i Administracyjnej Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 1987 r. III CZP 91/86
W sprawach alimentacyjnych wartość przedmiotu sporu liczy się mnożąc jednomiesięczne świadczenie przez 12 miesięcy.
W przypadku podwyższenia lub obniżenia jest to różnica wynikająca z żądania.
W razie jakichkolwiek wątpliwości zapraszam do kontaktu w siedzibie Kancelarii po wcześniejszym telefonicznym uzgodnieniu terminu.
Adw. Wojciech Kała